მცენარეული წარმოებულები

პირველი ანესთეზია (მცენარეული საშუალება) ჩატარდა პრეისტორიაში. ოპიუმის ყაყაჩოს კაფსულები შეგროვდა ძვ. წ. 4200 წელს, ხოლო ოპიუმის ყაყაჩოების მოშენება მოხდა შუმერიასა და შემდგომ იმპერიებში. ანონიმენტში ოპიუმის მსგავსი პრეპარატების გამოყენება ფიქსირდება ებერსის პაპირუსში, ძვ. ჩვენს წელთაღრიცხვამდე 1500 წლისთვის კვიპროსში ყაყაჩოს მოპოვება ხდებოდა ყივჩაყის შეგროვებისთვის, ანალოგიური მეთოდებით, რომლებიც დღეს გამოიყენება და ოპიუმის მოწევის მარტივი აპარატი იპოვნეს მინოსურ ტაძარში. ოპიუმი ინდოეთსა და ჩინეთში არ შემოიტანეს ჩვენს წელთაღრიცხვამდე 1100 წლამდე და ჩვენს წელთაღრიცხვამდე 330–600 წლებში, მაგრამ ამ ქვეყნებმა პიონერად გამოიყენეს კანაფის საკმევლის და აკონიუმის გამოყენება. მეორე საუკუნეში, მოგვიანებით ჰანის წიგნის თანახმად, ექიმმა ჰუა ტუომ მუცლის ღრუს ოპერაცია ჩაატარა ღვინოში გახსნილი საანესთეზიო ნივთიერების სახელწოდებით „მაფეიზანი“ („კანაფის boil ფხვნილი“). მთელ ევროპაში, აზიასა და ამერიკაში გამოიყენებოდა სოლანის სხვადასხვა სახეობა, რომლებიც შეიცავს ძლიერ ტროპან ალკალოიდებს, როგორიცაა მანდრაკი, ჰენბანი, დათურა მეტელი და დათურა ინოქსია. ჰიპოკრატეს, თეოფრატეს, აულუს კორნელიუს ცელსუსის, პედანიუს დიოსკორიდესისა და პლინიუს უფროსის კლასიკურ ბერძნულ და რომაულ სამედიცინო ტექსტებში განხილული იქნა ოპიუმის და სოლანუმის სახეობების გამოყენება. მე -1200 საუკუნეში იტალიაში თეოდორიკ ბორგონიონიმ გამოიყენა მსგავსი ნარევები ოპიატებთან ერთად უგონო მდგომარეობის დასაწყებად, ხოლო კომბინირებული ალკალოიდებით მკურნალობა ანესთეზიის საყრდენი იყო XIX საუკუნემდე. ამერიკაში კოკა ასევე იყო მნიშვნელოვანი საანესთეზიო საშუალება, რომელსაც იყენებდნენ ტრეფინგის ოპერაციებში. ინკან შამანებმა საღეჭ კოკას ფოთლები და გაუკეთეს ქირურგიული ჩარევები თავის ქალაზე, ჭრილობის დროს მათ მიყენებული ჭრილობების დასაფარად რომელსაც სპეციალური ღვინის აგენტი სპარსეთში მოამზადა საანესთეზიო საშუალება ზოროასტელმა მღვდელმა და გამოიყენა უგონო მდგომარეობისთვის ოპერაციისთვის. მიუხედავად იმისა, რომ შინაარსობრივად მითიურია, ეს მონაკვეთი მაინც ასახავს ანესთეზიის ცოდნას ძველ სპარსეთში.